Architektura wczesnośredniowieczna w Polsce w pełni korzysta z archetypów antycznych przybywających na te ziemie z dwóch głównych kierunków. Pierwszy południowy z Italii, Francji, Hiszpanii i ... więcej

Architektura wczesnośredniowieczna w Polsce w pełni korzysta z archetypów antycznych przybywających na te ziemie z dwóch głównych kierunków. Pierwszy południowy z Italii, Francji, Hiszpanii i Dalmacji, z której inspiracje płynęły przekształcone w słowiańskie odpowiedniki architektury Wielkiej Morawy do Czech i Polski. Wyraźnie widoczne są wpływy nurtu o dominacji północnoitalskiej. Dobrze przyjmowane były też wschodniorzymskie i bizantyńskie archetypy, napływające z Konstantynopola, oraz będące echem Egzarchatu Raweńskiego. Drugi kierunek pochodzi z Cesarstwa Niemieckiego czerpiącego wzorce ze sztuki karolińskiej, która stała się fundamentem pod narodziny architektury i sztuki ottońskiej. Zdumiewającym przykładem adaptacji odległych wzorców na ziemiach polskich jest odnaleziony na Wzgórzu Wawelskim romański kapitel kolumny, którego jońska czysta forma oraz wspaniałe proporcje przywołują na myśl bezpośrednie inspiracje sztuką klasyczną. Przywołane tu wczesne przykłady architektury polskiego średniowiecza są bliskie pierwowzorom antycznym i dowodzą iż jest możliwe przeszczepienie tych wzorców na ziemie kulturowo i historycznie obce. W tej wczesnej architekturze stawiającej dopiero pierwsze kroki i uczącej się nowych form oraz technik budowlanych widoczna jest fascynacja odległych czasowo i kulturowo twórców ponadczasową i ponadkulturową architektoniczną venustas, utilitas ideologiczną frmirmitas.

The Early Mediaeval architecture in Poland takes freely from the ancient prototypes coming to this region mainly from two sources. The first movement, the southern one, comes from Italy, France, Spain, ... więcej

The Early Mediaeval architecture in Poland takes freely from the ancient prototypes coming to this region mainly from two sources. The first movement, the southern one, comes from Italy, France, Spain, and Dalmatia, and is translated into Slavic architecture of Great Moravia, which in turn influenced Czechs and Poles. There are also elements visible originating from North Italy. Also the East-Roman and Byzantine prototypes coming from Constantinople and the Exarchate of Ravenna were well received. The second trend came from the Holy Roman Empire, and was based on Carolingian art, which preceded the Ottonian architecture. However, also distant models were adapted in Poland, as can be seen by the Romanesque column capital, which ionic form and glorious proportions bring to mind the most classical origins. The quoted examples of Polish Early Mediaeval architecture are close to ancient originals, and show that transplanting them on to regions which were culturally and historically strange was possible. This new architecture only started to take its steps, to learn its forms and techniques. People from a different time period, and with different cultural background were somehow fascinated by timeless and supracultural beauty and utility of the architecture, as well as its ideological solidity.