Cementownia Szczakowa jako przykład utraconej szansy rewitalizacji = Cement Works Szczakowa as an example of lost revitalization opportunity / Marta Ślusarczyk // W: Przedmiot – Architektura – Środowisko ... więcej

Cementownia Szczakowa jako przykład utraconej szansy rewitalizacji = Cement Works Szczakowa as an example of lost revitalization opportunity / Marta Ślusarczyk // W: Przedmiot – Architektura – Środowisko : problemy projektowania środowiskowego. T. 2, Architektura = Object – Architecture – Environment : the problems of sustainable design. Vol. 2, Architecture / red. Robert Idem, Anna Górka. – Gdańsk : Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej, 2018. – S. 185-200 : fot. – Bibliogr. s. 192, 200, Streszcz., Abstr. – Równolegle tekst pol. i ang. – ISBN 978-83-64333-25-5

Historia fabryki produkującej cement, zlokalizowanej w rejonie Szczakowej, rozpoczęła się pod koniec XIX wieku. Wraz z rozrastaniem się zabudowy fabrycznej, w niedalekiej odległości zaczęła powstawać ... więcej

Historia fabryki produkującej cement, zlokalizowanej w rejonie Szczakowej, rozpoczęła się pod koniec XIX wieku. Wraz z rozrastaniem się zabudowy fabrycznej, w niedalekiej odległości zaczęła powstawać zabudowa przeznaczona dla pracowników, z czasem przekształcając się w osiedle o nazwie Pieczyska. Swoje najlepsze lata zakład przeżywał w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Wtedy też, m. in. wybudowano największy w tym czasie na świecie piec obrotowy, uruchomiono fabrykę Worek, czy Wytwórnię Fabrykacji Płyt Budowlanych Suprema – lekkich płyt drewniano-cementowych, był to pierwszy tego typu materiał w Polsce. Cement pochodzący ze Szczakowej wykorzystano przy realizacjach takich jak budowa kolejki na Kasprowy Wierch, mostu na Dunajcu koło Krościenka, czy rzeźni w Gdańsku, a nawet eksportowano poza granice kontynentu – np. do Ameryki Południowej, czy Afryki. Po II wojnie światowej zakład wielokrotnie zmieniał swoją nazwę oraz ulegał przeobrażeniom, jednak bez modernizacji parku maszynowego. W latach osiemdziesiątych XX wieku w zakładzie zaczęto produkować dolomit, co jednak nie polepszyło sytuacji. W 1995 roku fabryka została postawiona w stan likwidacji. Od tego momentu teren zaczął żyć „swoim życiem” i służył np. jako plener fotograficzny. W 2006 roku teren dawnej cementowni Szczakowa został wystawiony na licytację. Nie zyskał jednak właściwego inwestora, który doceniłby jego wartość oraz potencjał. W efekcie relikty architektoniczne tego zespołu zostały bezpowrotnie unicestwione. Tym samym utracono szansę na rewitalizację i adaptację tej cennej kulturowo przestrzeni. Niniejszy artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na fakt, że odpowiednia, dobrze przeprowadzona rewitalizacja terenu poprzemysłowego oraz nadanie mu nowej, potrzebnej dla społeczności funkcji może ocalić cenny kulturowo zespół od zagłady. Może także sprawić, że ponownie zajmie on ważne miejsce w strukturze urbanistyczno-architektonicznej miasta.

The history of Szczakowa cement factory began at the end of nineteenth century. Along with factory building expansion certain housing developments appeared nearby. Later it was transformed into housing ... więcej

The history of Szczakowa cement factory began at the end of nineteenth century. Along with factory building expansion certain housing developments appeared nearby. Later it was transformed into housing estate called Pieczyska. The factory flourished during the interwar period when the world largest, at that time, rotary kiln, the Worek factory and Wytwórnia Fabrykacji Płyt Budowlanych Suprema were built. The latter were light wood-cement panels which was pioneering material in Poland. Cement manufactured in Szczakowa was used in works such as building of the ropeway to Kasprowy Wierch, a bridge on the Dunajec River near Krościenko or a slaughterhouse in Gdańsk. It was even exported abroad, for example to South America or Africa. After the World War II, the name of the factory was changed repeatedly. Moreover, the factory underwent certain transformations, but without the modernization of the machinery. The production of dolomite in the factory started in 1980s, however it did not improve its situation. In 1995 it was put into liquidation. Since that moment, the area has begun to have a life of its own and has served for example as a photography scenery. In 2006 the former area of the cement factory was put up for an auction. However, there was no right investor found who would have appreciated its value and potential. As the result, the architectural relics from this location were irretrievably destroyed. Thus, the chance for revitalization and adaptation of this valuable cultural space was lost. The aim of the article is to draw attention to the fact that and adequate and well-conducted revitalization of brownfield land or enhancing it with new social functions may save valuable cultural area from ruin. Moreover, it may also play again an important role in both urban and architectural structure of the city.