Artykuł dotyczy problemu ochrony obiektów architektury oraz założeń urbanistycznych, zrealizowanych w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Podstawową zasadą typowania obiektów lub zespołów urbanistycznych, ... więcej

Artykuł dotyczy problemu ochrony obiektów architektury oraz założeń urbanistycznych, zrealizowanych w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Podstawową zasadą typowania obiektów lub zespołów urbanistycznych, które mogłyby zostać wpisane na listę obiektów chronionych jako dobra kultury współczesnej stało się ustalenie kryteriów, którym winny podlegać wybrane obiekty. Takie działania zostały podjęte przed kilkunastu laty przez większość oddziałów regionalnych SARP, zwłaszcza w Warszawie i w większych miastach naszego kraju, ale stale nie ma całościowego obrazu zasad ustalenia kryteriów i całościowej listy obiektów. Przy zdarzających się przykładach wyburzania wartościowych budowli sprawa wydaje się niezwykle ważną i pilną.

Niniejsza wypowiedź stanowi podsumowanie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Ochrona dziedzictwa architektury i urbanistyki II połowy XX wieku”. Uczestnicy konferencji w swoich wypowiedziach zwrócili ... więcej

Niniejsza wypowiedź stanowi podsumowanie Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Ochrona dziedzictwa architektury i urbanistyki II połowy XX wieku”. Uczestnicy konferencji w swoich wypowiedziach zwrócili uwagę na fakt, że zasób dziedzictwa architektury i urbanistyki II połowy XX wieku w Polsce jest tyleż obszerny, co zróżnicowany, dlatego ochrona tego zasobu tak pod względem zakresu, jak i możliwej do zastosowania formy i metody wymaga kompetentnej, wszechstronnej i rozważnej oceny, tak aby niezbędna selekcja pozwoliła zachować obiekty i zespoły najcenniejsze, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Modernistyczne ośrodki wypoczynkowe wznoszone w PRL stanowiły istotny element projektu modernizacyjnego. Realizowały program władz budowy „drugiej Polski” i wpisywały się w obowiązujące tendencje ... więcej

Modernistyczne ośrodki wypoczynkowe wznoszone w PRL stanowiły istotny element projektu modernizacyjnego. Realizowały program władz budowy „drugiej Polski” i wpisywały się w obowiązujące tendencje w architekturze światowej. Po latach socmodernistyczne domy wczasowe i sanatoria niejednokrotnie wpisują się w definicję „niepożądanego dziedzictwa”, a o problemach z ich interpretacją i adaptacją nierzadko decyduje tło polityczno-historyczne, tożsamość, ogólna recepcja nowoczesności.
Skrajnymi przykładami tego złożonego zjawiska są Ustroń oraz Jastrzębia Góra. W pierwszym przypadku realizacja A. Franty i H. Buszki stała się czasowo elementem herbu miasta i jest do dziś częścią lokalnej tożsamości. W drugim – obiekt autorstwa Sz. Bauma rozebrano jako nieprzystający do współczesnych wymogów.
Waloryzacja budynków oraz ich poszczególnych elementów według istniejących kryteriów określa wartość materii. Wzbogacona o informacje dotyczące miejsca, jakie dany obiekt zajmuje w pamięci indywidualnej i kolektywnej (wraz z całym bagażem związanych z nim zdarzeń), pozwala nakreślić właściwą strategię ochrony.

Wartościowe dzieła współczesnej architektury sakralnej Kielc, zrealizowane przez wybitnych polskich twórców po 1945 roku, stanowią oryginalny dorobek i dziedzictwo, a w niektórych przypadkach dowód ... więcej

Wartościowe dzieła współczesnej architektury sakralnej Kielc, zrealizowane przez wybitnych polskich twórców po 1945 roku, stanowią oryginalny dorobek i dziedzictwo, a w niektórych przypadkach dowód nowatorskich i unikalnych rozwiązań na poziomie światowym. Pomimo skomplikowanych warunków gospodarczych oraz trudnej sytuacji społecznej i politycznej powojennej Polski architektura obiektów sakralnych stała się wyrazem kontynuacji nowoczesnych nurtów oraz poszukiwań awangardowych rozwiązań przestrzennych, odpowiadających potrzebom społecznym. Budowle te do dziś pozostają świadectwem rozwoju cywilizacyjnego oraz dążeń środowiska twórczego do zachowania wysokiej jakości warsztatu zawodowego.

W pracy omówiono wszystkie dotychczasowe próby oceny wartości zabytków z XX wieku i wymieniono najważniejsze polskie opracowania dokonujące oceny wartości budowli XX-wiecznych. Przedstawiono też ... więcej

W pracy omówiono wszystkie dotychczasowe próby oceny wartości zabytków z XX wieku i wymieniono najważniejsze polskie opracowania dokonujące oceny wartości budowli XX-wiecznych. Przedstawiono też kryteria ochrony architektury opracowane w związku z zapisami wprowadzającymi pojęcie dóbr kultury współczesnej zawarte w uchwalonej w 2003 roku ustawie o planowaniu przestrzennym.
W pracy zaproponowano zastosowanie kryteriów oceny wartości budowli XX-wiecznych zgodnych z obowiązującą Ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Byłaby to wartość artystyczna – forma obiektu lub zespołu i jego jakość i oddziaływanie – europejskie, ponadregionalne i lokalne, wartość naukowa – autentyzm idei, materiału, funkcji oraz konstrukcja, materiał, nowatorstwo ponadregionalne i lokalne oraz wartość historyczna – miejsca, ludzi, wydarzeń – europejska, ponadregionalna i lokalna. Zaproponowano też zróżnicowanie wartości zabytków na rangę europejską (ponadkrajową), ponadregionalną i lokalną. W wypadku pojedynczych zabytków konieczne byłoby zastosowanie następujących kryteriów: określenie wartości bezwzględnie chronionych, wartości możliwych do przekształcenia oraz wartości utraconych, koniecznych do odtworzenia/rekonstrukcji. Konieczne byłoby zastosowanie zasady, że im wyższa ranga budowli, tym zakres ochrony jest większy. Podstawę do wyboru wyróżniających się zabytków XX wieku powinny stanowić opracowania źródłowe weryfi kowane przez późniejszą literaturę i współczesne opracowania badawcze.
Wybór wyróżniających się budowli XX-wiecznych powinien odznaczać się trzema cechami: powinien być prosty i klarowny przez precyzyjnie określone kategorii oraz operujący możliwie najmniejszą liczbą kryteriów wartościujących, powinien być zgodny z obowiązującym w Polsce prawem i musi dokonywać rzeczywistej selekcji, a nie bezrefl eksyjnie mnożyć kolejne grupy wartościowych zabytków i trudnych do zdefi niowania wartości.
Ocena wartości zabytków modernistycznych i wybór budowli najcenniejszych powinny stanowić podstawę do ustalenia różnego zakresu ochrony zabytków z tego okresu. Od kilku lat mówi się o potrzebie oceny wartości polskich zabytków i wydzielenia grup budowli najcenniejszych, które zasługują na pieczołowitą ochronę.
Mimo szeregu wypowiedzi na ten temat nie ukazały się dotychczas konkretne propozycje dotyczące zasad kompleksowej ochrony budowli modernistycznych w Polsce.

Zagadnienie, czy chronić substancję czy formę, nie budzi żadnych wątpliwości wobec dawnych zabytków (ochrona reliktów murów oraz często niekompletnych kompozycji dekoracji plastycznych). W odniesieniu ... więcej

Zagadnienie, czy chronić substancję czy formę, nie budzi żadnych wątpliwości wobec dawnych zabytków (ochrona reliktów murów oraz często niekompletnych kompozycji dekoracji plastycznych). W odniesieniu do architektury XX-wiecznej zakres remontów i prac konserwatorskich koncentruje się na formie i wyglądzie podobnym do dawnego, a wartość oryginalnego materiału jest niedoceniana.
Obecny stan budynków modernistycznych jest uwarunkowany sposobem ich użytkowania. Nieuchronny jest też proces degradacji materiałów budowlanych. Budowle zaniedbane przez brak należytej opieki są remontowane lub modernizowane wówczas, gdy ktoś doceni ich wartość architektoniczną. Remont i ewentualna konserwacja rozpoczyna się wtedy, kiedy budynek jest mocno zdegradowany. Wówczas podejmowane są działania mocno ingerujące w autentyczną tkankę. Zakres ingerencji konserwatorskich poszerzany jest zwykle o dostosowanie do współczesnych wymogów funkcjonalnych. Budynek dostosowuje się do potrzeb prawa budowlanego i wymogów termoizolacyjności docieplając ściany i wymieniając okna.
Efektem tych działań jest zgoda na wymianę autentycznych materiałów – np. wypraw elewacyjnych z tynków szlachetnych, wymiana ruchomego wyposażenia, jak w omówionym w artykule przykładzie Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki. Nowy detal otrzymuje wygląd zbliżony do elementów dawnych. Wymiana materiałów wiąże się też z dostosowaniem do współczesnych potrzeb i przepisów prawa budowlanego. Istnieje więc duża sprzeczność pomiędzy tradycyjną ochroną zabytków i doktryną konserwatorską a prowadzonymi pracami.
Modernizacje i adaptacje budynków XX-wiecznych powinny respektować ideowe założenia modernizmu odnoszące się do zachowania bryły i ściśle związanej z nią funkcji. Powinny też dążyć do zachowania w możliwie największym stopniu oryginalnej substancji. Wartość materii XX-wiecznej nie jest mniejsza niż pochodzącej z epok starszych. Upływ czasu sprawia też, że traktowanie detali modernistycznych jako współczesnych staje się całkowicie nieuzasadnione.

Polska architektura i urbanistyka 2. połowy XX wieku jako zasób dziedzictwa podlegającego potrzebie ochrony jest zjawiskiem nowym, ale wpisującym się w aktualny nurt działań podejmowanych na rzecz ... więcej

Polska architektura i urbanistyka 2. połowy XX wieku jako zasób dziedzictwa podlegającego potrzebie ochrony jest zjawiskiem nowym, ale wpisującym się w aktualny nurt działań podejmowanych na rzecz zachowania współczesnych dóbr kultury. W Polsce punktem zwrotnym była ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r. wprowadzająca pojęcie dobro kultury współczesnej. Praca podejmuje próbę zilustrowania stanu ochrony dziedzictwa architektury i urbanistyki polskiej na terenie województwa zachodniopomorskiego w ciągu ostatniej dekady. Przedstawiona zostanie sytuacja „lokalnych ikon” architektury modernistycznej, jak i zasady ochrony obiektów będących dobrem kultury.

Nie istnieje pejzaż Polski bez kościołów – zauważa arch. K. Kucza-Kuczyński. Odnosi się to do krajobrazów kulturowych ukształtowanych w ciągu wieków, jak i do nowych zespołów zabudowy. W ... więcej

Nie istnieje pejzaż Polski bez kościołów – zauważa arch. K. Kucza-Kuczyński. Odnosi się to do krajobrazów kulturowych ukształtowanych w ciągu wieków, jak i do nowych zespołów zabudowy. W XX-wiecznych osiedlach mieszkaniowych złożonych z dość monotonnych form bloków kościoły wyróżniają się ciekawszą bryłą, nieraz awangardową konstrukcją i niepowtarzalnym klimatem wnętrz. Wśród blisko 2000 nowo powstałych obiektów sakralnych można znaleźć przykłady wyjątkowo pięknych i nowatorskich dzieł. Ale po latach pojawiają się nowe potrzeby, trendy, nowi użytkownicy, gospodarze, a odziedziczone świątynie wymagają remontu, modernizacji. Pojawia się wówczas dylemat – pytanie o zakres ingerencji, jakość i kierunek zmian. Odnowienia, nowe aranżacje nieopatrznie mogą zniszczyć autentyzm, zagubić wymowę dzieła i piękno. Jak zapobiec utracie uniwersalnej wartości autentyzmu?

Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne, które nastąpiły pomiędzy rokiem 1980 a rokiem 2004, znalazły odzwierciedlenie w architekturze polskiej tego okresu, w tym również w Krakowie – będącym ... więcej

Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne, które nastąpiły pomiędzy rokiem 1980 a rokiem 2004, znalazły odzwierciedlenie w architekturze polskiej tego okresu, w tym również w Krakowie – będącym jednym z jej głównych ośrodków. Powstały liczne obiekty użyteczności publicznej, mieszkaniowe oraz pełniące inne funkcje. Na ich wizerunku odcisnęły się wpływy późnego modernizmu i postmodernizmu, a w mniejszym stopniu także brutalizmu, minimalizmu, dekonstruktywizmu, architektury high tech i innych kierunków twórczych. Uznanie okazywane niektórym obiektom przez społeczeństwo i specjalistów stało się czynnikiem wskazującym na potrzebę ich ochrony. W artykule omówiono uwarunkowania tej ochrony, aktualny stan prawny i podstawowe definicje. Omówiono dotychczasowe działania, podjęte na rzecz ochrony dzieł architektury współczesnej, na tle wybranych poglądów teoretycznych. Przedstawiono również próby określenia potencjalnego zasobu dzieł oraz wskazania bezpośrednich i pośrednich celów ochrony.

Wrocławski Wydział Architektury zakładali architekci, którzy kształcili się i wykładali przed II wojną światową na Politechnice Lwowskiej. Ich uczniowie, szczególnie z pierwszych roczników, ... więcej

Wrocławski Wydział Architektury zakładali architekci, którzy kształcili się i wykładali przed II wojną światową na Politechnice Lwowskiej. Ich uczniowie, szczególnie z pierwszych roczników, które studiowały przed wprowadzeniem doktryny socrealizmu, mieli okazję z pierwszej ręki otrzymać informacje o wzorcach modernizmu i tworzyć w tej stylistyce akademickie projekty pod okiem praktyków. Ci, którzy choć przez krótki czas kontynuowali swoją naukową karierę na Wydziale, przedłużyli jeszcze swoją ekspozycję na przedwojenne wzorce, co ujawniło się w ich późniejszej twórczości. Mimo że dziedzictwo sprzed 1945 r. przestało być we Wrocławiu tabu, to twórczość powojennych dekad wciąż zawieszona jest w limbusie. Z jednej strony powstają wykazy postulujące ochronę wybranych obiektów, z drugiej obiekty te pozostawiane są bez renowacji, a ich remonty prowadzą do zatarcia pierwotnej stylistyki. A przecież reprezentują niekiedy najlepsze ogólnoświatowe wzorce lub nawet je wyprzedzają.

Nowa Huta to fenomen urbanistyczny i architektoniczny w granicach współczesnego Krakowa. Wyjątkową wartość kulturową współtworzą układ urbanistyczny miasta idealnego, unikalna „galeria” ... więcej

Nowa Huta to fenomen urbanistyczny i architektoniczny w granicach współczesnego Krakowa. Wyjątkową wartość kulturową współtworzą układ urbanistyczny miasta idealnego, unikalna „galeria” rozwiązań architektonicznych reprezentujących kolejne nurty stylowe z drugiej połowy XX w. oraz dziedzictwo niematerialne – historia i społeczność dzielnicy. Uchwała NR CIX/1642/14 Rady Miasta Krakowa z 11 czerwca 2014 r. otwarła drogę do utworzenia parku kulturowego. Sięgnięto po formę ochrony cennego krajobrazu historycznego wprowadzoną w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Plan ochrony parku kulturowego jest dokumentem, w którym zawiera się diagnoza wartości i zagrożeń oraz prognoza procesów ochrony. Plan ochrony parku kulturowego Nowa Huta to dokument wyznaczający nowe standardy ochrony dziedzictwa 2. połowy XX w. Jego analiza jest instruktywna dla dalszych działań tego typu w Polsce. Stanowi również próbę odpowiedzi na pytania o nową formułę ochrony dziedzictwa architektonicznego XX wieku.

A. Riegl stwierdził, że każde ludzkie dzieło posiada wartość historyczną, co czyni je potencjalnym zabytkiem. Myśl tę potwierdzono w Karcie Weneckiej, gdzie stwierdzono: Pojęcie zabytku rozciąga ... więcej

A. Riegl stwierdził, że każde ludzkie dzieło posiada wartość historyczną, co czyni je potencjalnym zabytkiem. Myśl tę potwierdzono w Karcie Weneckiej, gdzie stwierdzono: Pojęcie zabytku rozciąga się również na skromne obiekty, które z upływem czasu nabrały znaczenia kulturalnego. Echem tych sformułowań jest egalitaryzm ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, według której zabytkiem może być to, co jest świadectwem minionej epoki oraz ma wartości historyczne, artystyczne i naukowe. Dla dzieł 2. połowy XX wieku (przynajmniej do 1989 r.) nie ma barier chronologicznych uznania za zabytek w myśl ustawy o ochronie zabytków, a zarazem jest to praktycznie jedyna skuteczna forma ochrony. Przy bogactwie zasobu pojawia się refl eksja o konieczności wyboru przedmiotu ochrony. Pytanie, czy chronić np. „blokowiska”, jest trudnym wyzwaniem dla służby konserwatorskiej. Wymusza weryfikację doktryny i kryteriów wyboru obiektów chronionych, skupienie się na dziełach wyjątkowych, kosztem liczebności powtarzalnych.

Artykuł podejmuje zagadnienia związane z ochroną dziedzictwa architektury i urbanistyki oraz edukacją elementarną i wczesnoszkolną. Budowa spójnego systemu ochrony dziedzictwa architektury i urbanistyki ... więcej

Artykuł podejmuje zagadnienia związane z ochroną dziedzictwa architektury i urbanistyki oraz edukacją elementarną i wczesnoszkolną. Budowa spójnego systemu ochrony dziedzictwa architektury i urbanistyki XX wieku w Polsce wymaga podjęcia działań na wielu poziomach. Jego podstawą powinno być stałe podnoszenie świadomości społecznej w tym zakresie, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości drzemiących w edukacji. W artykule omówiono najważniejsze problemy – możliwości i zagrożenia – związane z powyższymi zagadnieniami.

Początki powojennej architektury modernistycznej Pomorza Zachodniego sięgają realizacji projektowych pierwszych absolwentów Wydziału Architektury Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie, którzy ... więcej

Początki powojennej architektury modernistycznej Pomorza Zachodniego sięgają realizacji projektowych pierwszych absolwentów Wydziału Architektury Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie, którzy szybko rozpoczęli kształtowanie zastanej przestrzeni wielu miast ówczesnego województwa szczecińskiego, traktując ją jako poligon doświadczalny dla realizacji nowych idei architektury nowoczesnej. Wykształcone i uformowane w tym okresie młode kadry stały się niewątpliwie motorem przemian kulturowych i cywilizacyjnych, a ich umiejętności i poglądy estetyczne zostawiły trwałe piętno na współczesnym wizerunku Pomorza. Dziś, przedstawiając ówczesne dokonania realizacyjne, przywołujemy szkice naszych starszych kolegów jako niebagatelny dorobek ich twórczości i charakterystyczny znak minionej epoki: kunsztu zamykania twórczych idei w kilku, czasem magicznych kreskach.

Autor omawia problemy związane z ochroną dziedzictwa epoki socrealizmu i pierwszych etapów modernizmu w Nowej Hucie. Późniejsze zmiany miały charakter negatywny. Zacierały wartość dzieła, nie ... więcej

Autor omawia problemy związane z ochroną dziedzictwa epoki socrealizmu i pierwszych etapów modernizmu w Nowej Hucie. Późniejsze zmiany miały charakter negatywny. Zacierały wartość dzieła, nie dodając walorów współbrzmiących harmonijnie z dziedzictwem. Wynikało to zarówno z ignorancji i braku wiedzy, jak i z działań podejmowanych dla „uwspółcześnienia” niechcianego spadku po negatywnie ocenianej epoce historycznej.
W 2004 r. inwestycje powodujące dewastację pejzażu kulturowego zostały wstrzymane, nadal jednak trwa proces naturalnej destrukcji, także wskutek zaniedbań, jak w przypadku istotnego składnika przestrzeni miejskiej, jakim jest zieleń. Układ urbanistyczny Nowej Huty to dzieło zamknięte, choć nieskończone – kreacja, która nie powinna być dopełniana, gdyż w zachowanej postaci stanowi świadectwo minionej epoki, rządzącej się innymi niż dziś zasadami. Niezależnie od oceny estetycznej (niekiedy także etycznej) winna być szanowana jako wartość historyczna. To samo odnosi się do architektury.

Zasadnicze znaczenie dla ochrony zabytku lub zabytkowego zespołu urbanistycznego ma decyzja w sprawie wpisania go do rejestru, nadaje mu bowiem oficjalnie prawny status. Wiąże się z tym statusem – ... więcej

Zasadnicze znaczenie dla ochrony zabytku lub zabytkowego zespołu urbanistycznego ma decyzja w sprawie wpisania go do rejestru, nadaje mu bowiem oficjalnie prawny status. Wiąże się z tym statusem – z jednej strony – obowiązek opieki nad zabytkiem postawiony właścicielowi, użytkownikowi oraz innym podmiotom nim władającym, z drugiej strony – zwiększona ochrona prawna. Jedynie w odniesieniu do rejestru zabytków możemy mówić o pełnej, mniej lub bardziej doskonałej instytucji prawnej, z której wynikają możliwe do wyegzekwowania prawa i obowiązki, związane ze stanem zabytku.
Autor artykułu przedstawił krótkie rozważania na temat aktualnego pojmowania i prawnej defi nicji „zabytku” oraz odniesień do kwestii uwzględniania w tym pojmowaniu cezury czasowej (zabytek dawny – „sensu stricto” i zabytek współczesny – „sensu largo”). Rozważania te były podstawą próby odpowiedzi na pytania: pierwsze – o sens stosowania cezury czasowej w odniesieniu do zabytku w zapisach ustawowych oraz drugie – jakim kryteriom powinien odpowiadać zabytek, w tym przypadku obiekt architektoniczny lub zespół urbanistyczny z drugiej połowy XX wieku.
Przede wszystkim powinien stanowić wybitny przykład rodzaju budowli lub zespołu architektonicznego, urbanistycznego i technologicznego albo stanowić świadectwo wielkiego oddziaływania i wpływu w danym okresie historii na rozwój architektury, sztuki lub technologii, na planowanie miast lub kształtowanie krajobrazu, albo stanowić jedyny lub co najmniej rzadko spotykany dowód tradycji kulturowej wciąż istniejącej lub wymarłej, albo też stanowić przykład bezpośredniego i materialnego powiązania ze zdarzeniami i tradycjami, dziełami sztuki i literatury, mającymi wartość wyjątkową.
Po szczegółowym omówieniu przykładów konkretnych rozwiązań architektonicznych oraz urbanistycznych, związanych z rewitalizacją w duchu historycznym Rynku Głównego w Oświęcimiu oraz Starego Rynku w Poczdamie i związanych z tym losów obiektów pawilonowych z lat 60. XX w., autor artykułu zwrócił uwagę służbom odpowiedzialnym za ochronę zabytów: z jednej strony – na pilną konieczność stworzenia listy obiektów architektury, zespołów, dzieł techniki z 2. połowy XX wieku przeznaczonych do objęcia ochroną, z drugiej – na fakt, iż decyzja o wpisie do rejestru wywołuje określone konsekwencje prawne, bardzo trudne do późniejszego uchylenia. Dlatego też przed przystąpieniem do procedury wpisu do rejestru zabytków należy dokonać krytycznej analizy obiektu lub zespołu architektonicznego, także pod kątem wypełniania ważnego interesu społecznego i ustalenia odpowiednich form ochrony.

W 1954 r. Nikita Chruszczow ocenił negatywnie formy budowli wznoszonych w okresie stalinowskim oraz koszty ich realizacji, wzywając do „racjonalizacji” i uprzemysłowienia budownictwa. Mimo to proces ... więcej

W 1954 r. Nikita Chruszczow ocenił negatywnie formy budowli wznoszonych w okresie stalinowskim oraz koszty ich realizacji, wzywając do „racjonalizacji” i uprzemysłowienia budownictwa. Mimo to proces przechodzenia od wzorców realizmu socjalistycznego do architektury odwołującej się do przedwojennego modernizmu nie był rewolucyjny, ale raczej ewolucyjny. We Wrocławiu zachowało się wiele pojedynczych obiektów i zespołów budowli, w których socrealistyczny „historyzm” uproszczono i próbowano powiązać go z nowymi technologiami w budownictwie. W artykule zostały zatem przedstawione wybrane wrocławskie realizacje powstałe na styku dwóch wspomnianych „epok”.