W rozprawie opisano i przeanalizowano przestrzenie społeczne wybranych obszarów śródmiejskich Krakowa. Analiza jakości dotyczyła komfortu użytkowania tych przestrzeni, kontaktu z elementami przyrodniczymi i charakterystyki więzi społecznych właściwych dla danego osiedla mieszkaniowego. Opisywane przestrzenie społeczne to wnętrza urbanistyczne, które powinny pełnić role „przestrzeni integralnych”, w czytelny sposób wydzielonych oraz wyróżniających i łączących podstawowe wartości charakteryzujące społeczność miejską.
Do celów badawczych wykorzystano dziewięć przestrzeni osiedlowych wybranych osiedli krakowskich wybudowanych w latach 1945-2010, na terenie dzielnicy Nowa Huta. Na ich przykładach opisano różnice w projektowaniu, użytkowaniu oraz zarządzaniu przestrzenią społeczną w osiedlach, tworząc analizy porównawcze, które zostały przedstawione za pomocą kart osiedli, tabel, wykresów, grafiki oraz zdjęć. Oprócz analizy urbanistycznej przeprowadzone zostały wywiady z użytkownikami badanych osiedli, których celem było poznanie opinii na temat komfortu użytkowania przestrzeni, organizacji życia osiedla, zaspokajania codziennych potrzeb a także różnic pomiędzy wnętrzami społecznymi. Elementami podlegającymi ocenie stały się wskaźniki dotyczące więzi społecznej, takie jak program funkcjonalny przestrzeni społecznej, a także czynniki komfortu użytkowania przestrzeni, takie jak kameralność wnętrza, zastosowane rozwiązania komunikacyjne, układ funkcjonalno-przestrzenny, dostępność usług oraz czynniki dotyczące kontaktu z elementami przyrodniczymi, takie jak dostępność do przestrzeni rekreacyjnej i obecność elementów przyrodniczych.
Zamiarem autora było opisanie przemian zachodzących w projektowaniu urbanistycznym osiedli mieszkaniowych, które mają związek z przemianami społeczno-ekonomicznymi zachodzącymi w drugiej połowie XX wieku w Polsce. Różne koncepcje projektowe odmiennych typów zabudowy mieszkaniowej odpowiadają na potrzeby programu Karty Ateńskiej w zakresie poziomu bezpieczeństwa, zapewnienia odpowiedniej infrastruktury komunikacji miejskiej czy zachowania ciągłości przestrzeni rekreacyjnej. Wskazane różnice są dowodem zmieniających się tendencji w architekturze mieszkaniowej i skłaniają do refleksji nad sposobem zagospodarowywania przestrzeni miejskiej w przyszłości.
Wyniki przeprowadzonych badań mają wymiar teoretyczny oraz praktyczny – można je wykorzystać jako wytyczne do projektowania nowej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz rewitalizacji starych, zdegradowanych zespołów wielorodzinnych.
The dissertation contains the description and the analysis of the quality of social spaces in selected residential areas of Krakow. The analysis was done in terms of living comfort, the presence of nature elements and the characteristics of social relations specific for particular residential area. Analysed social spaces are urban interiors, which should play the role of "integral spaces", clearly separated from each other, distinguishing and combining the basic characteristics of the urban community.
For research purposes nine residential areas of Krakow, build between 1945 and 2010 in the Nowa Huta district, were chosen. Their comparison was done based on aspects like design, usage and management of the social space. They were assessed using comparative analyses described by the means of graphics, photos, graphs, data tables and residential sheets. In addition to urban analysis author conducted interviews with users of the studied areas, which purpose was to obtain opinions on the comfort of life, satisfaction of user’s daily needs, as well as the differences between social interiors. Elements that have been evaluated include social bond indicators, such as the functional program of social space and comfort factors of space usage e.g. intimate privacy, traffic organization, functional and spatial layout, availability of services and factors related to contact with nature.
The author's intention was to describe the changes that took place in the urban design of residential areas in relation to the socio-economic transformation during the second half of the twentieth century in Poland. Different design concepts of the different types of residential areas correspond to the needs of the Athens Charter program in terms of the level of security, the provision of adequate public transport infrastructure and the continuity of the recreational space. The indicated differences are the proofs of the changes in trends in housing architecture and lead to reflection on how the urban spaces will look like in the future.
The results of the conducted research have a theoretical and practical dimension - can be used as guidelines for the design of new multi-family housing and the revitalization of old, degraded multi-family complexes.