Anomalnie wysokie sezonowe i roczne opady atmosferyczne w Polskich Karpatach i na ich przedpolu (1881-2010) = Anomalously wet seasons and years in the Polish Carpathian Mountains and in their foreland ... więcej

Anomalnie wysokie sezonowe i roczne opady atmosferyczne w Polskich Karpatach i na ich przedpolu (1881-2010) = Anomalously wet seasons and years in the Polish Carpathian Mountains and in their foreland (1881-2010) / Marta Cebulska, Robert Twardosz // Przegląd Geofizyczny. – 2014, R. 59, z. 3-4, s. 111-126 : mapy, tabl. – Bibliogr. 16 poz., Streszcz., Summ. – ISSN 0033-2135

Celem tej pracy jest określenie wielkości, częstości, czasu wystąpienia oraz zasięgu przestrzennego anomalnie wysokich opadów atmosferycznych w porach roku i w całym roku w polskich Karpatach i ... więcej

Celem tej pracy jest określenie wielkości, częstości, czasu wystąpienia oraz zasięgu przestrzennego anomalnie wysokich opadów atmosferycznych w porach roku i w całym roku w polskich Karpatach i na ich przedpolu w latach 1881-2010. Podstawą wyłonienia anomalnie wysokich opadów (AWO) przyjęto kwartyl górny powiększony o 1,5-krotność wielkości rozstępu międzykwartylowego sum opadów H (PłQ75%+1,5H). W okresie 130 lat były 62 anomalnie wilgotne pory roku i 25 anomalnie wilgotnych lat. Pojawiały się one najczęściej tylko na pojedynczej stacji, co świadczy o wpływie nie tylko uwarunkowań cyrkulacyjnych, ale także i lokalnych na występowanie bardzo dużych opadów. W zimie i lecie obszar objęty AWO był mniejszy – średnio na 2 stacjach, a wiosną i jesienią większy – na 3 stacjach. Najwięcej AWO rocznych – 40% pojawiło się w 10-leciu 2001-2010. Największe bezwzględne sumy AWO sezonowych występują w lecie na stacjach w części zachodniej i wyżej położonej części południowo-wschodniej. Największe przekroczenie średniej sumy wieloletniej może pojawiać się we wszystkich porach roku (do 300% średniej). Największy zasięg przestrzenny miały AWO wiosną 2010 roku – 10 stacji, jesienią 1931 i 2007 – po 9 stacji. Stwierdzono większą częstość AWO w części zachodniej obszaru (do 7 wiosną w Wiśle), co należy wiązać z przeważającą cyrkulacją zachodnią w strefie umiarkowanej sprowadzającą wilgotne masy powietrzne znad Atlantyku.

The paper answers questions about the scale, frequency, timing and extent of anomalously wet periods, both seasonal and annual, in the Polish Carpathian Mountains and in their foreland, during the period ... więcej

The paper answers questions about the scale, frequency, timing and extent of anomalously wet periods, both seasonal and annual, in the Polish Carpathian Mountains and in their foreland, during the period 1881-2010. For the purpose of the study anomalously wet periods (AWPs) were defined as those when precipitation totals were equal to or greater than the top quartile plus 1.5x of the interquartile gap H (PłQ75%+1.5H). During the 130 years covered by the study, there were 62 anomalously wet seasons (AWS) and 25 anomalously wet years (AWY). Most AWPs were recorded at one station only, which suggests a strong local that influence in addition to circulation-related circumstances. The scale and the geographical extent of winter and summer AWSs tended to be smaller than those of spring and autumn with the ratio of two stations on average in the former to three stations in the latter case. The last of the studied decades, 2001-2010, had the greatest number of the AWY at 40% of all. The highest absolute AWS count was recorded at stations in a western section and in higher-altitude section of the south-east. The highest surpluses over the long-term average appear in all seasons (below 300% of the average). The AWS with the largest spatial coverage occurred in spring of 2010 at 10 stations and in autumn of 1931 and 2007 at nine stations each. It was found that AWSs were more frequent in the west of the area (up to seven at Wisła), which is explained by the mostly western circulation in the moderate climate zone bringing in humid air masses from over the Atlantic Ocean.