| Abstrakt | | Tekst jest próbą opisania języka „architektury betonowej”, koncentrując się na szeregu dychotomii wpisanych w materię betonu. Począwszy od podstawowej, wynikającej z istoty materialności betonu, ... więcejTekst jest próbą opisania języka „architektury betonowej”, koncentrując się na szeregu dychotomii wpisanych w materię betonu. Począwszy od podstawowej, wynikającej z istoty materialności betonu, który jest mieszaniną substancji stałych i wody, poprzez tkwiącą w fizyce struktury budowli – gdzie mamy do czynienia z siłami ściskającymi i rozciągającymi. W betonie zawarte są również możliwości dwóch technologii budowania – w procesie odlewania na miejscu oraz w procesie prefabrykacji, które skutkują różnymi formami. Beton może być zarówno materiałem prostym, prymitywnym, niskiej jakości, rzemieślniczym, dopuszczającym przypadkowość, jak i materiałem przemysłowym, wyrafinowanym technologicznie, o wysoce kontrolowanym procesie projektowania i wykonania, dążącym do perfekcji realizacji. Również w symbolice betonu widoczna jest dwudzielność. Z jednej strony reprezentował w pierwszej fazie wolność od tradycyjnych ograniczeń kamieniarstwa i ramy strukturalnej, był jednym z symboli ery przemysłowej, następnie, w modernizmie, wolność od ciężaru form historycznych, stanowił medium, którego logika przestrzenno-strukturalna wyróżniała współczesne od dawnego. Z drugiej strony wpadł w sidła ograniczeń aspiracji strukturalnej szczerości oraz ruchu społecznego optymizmu i został obarczony winą za błędy modernizmu. Nawet dzisiaj bywa odrzucany jako prozaiczny i nieciekawy lub jako niezwykle ekskluzywny, kosztowny materiał wymagający precyzyjnej technologii i wykonawstwa. Jednak przez wielu uważany jest za jedyny materiał, który może sprostać wymaganiom formalnym, stosownie do zamysłu twórcy. Poprzez wybrane przykłady prac betonowych z niedalekiej przeszłości, których autorzy dostrzegli i wykorzystali niejednoznaczną naturę betonu, autorka pragnie pokazać, że istoty tej materii można poszukiwać w jej dychotomiczności. Beton bowiem może być zarówno gładki, jak i szorstki, zachowawczy i technicznie zaawansowany, pośledni i kosztowny, chłodny i zmysłowy. Różnorodność estetycznego języka, jaka potencjalnie tkwi w betonie, powoduje, że jest on dla twórców niezwykle atrakcyjny. Ma nieograniczone możliwości ekspresji, jego użycie może skutkować formami uporządkowanymi lub ekspresjonistycznymi, ciężkimi i lekkimi, odwołującymi się do historii i ahistorycznymi. Podjęta tematyka ma zwrócić uwagę na to, że dychotomie tkwiące w betonie pozwalają twórcom na tak zróżnicowane interpretacje „istoty” tego materiału.
The text is an attempt to describe the language of “concrete architecture”, focusing on a number of dichotomies inscribed in the matter of concrete. The basic dichotomy is inscribed in the essence ... więcejThe text is an attempt to describe the language of “concrete architecture”, focusing on a number of dichotomies inscribed in the matter of concrete. The basic dichotomy is inscribed in the essence of concrete’s materiality, which is a mixture of solids and water. Another lies in the physics of the building’s structure – where we deal with compression and tension. Functional dichotomies allow for transgression of the boundaries between technical and “artistic” building. Concrete also offers possibilities of two building technologies – cast-in-place and prefabrication, which result in a variety of forms. Concrete can be both simple, primitive, low quality, craftsmanly material, allowing randomness, and industrial, technologically sophisticated material with a highly controlled design and construction process, striving for prefect implementation. Duality is also visible in the symbolism of concrete. On the one hand it symbolized freedom – in the first phase it meant freedom from the traditional constraints of stonemasonry , the traditional structural framework, it was one of the symbols of the industrial era, then it was freedom from the burden of historical forms in Modernism, it constituted a medium whose spatialstructural logic differentiated the modern from the past. On the other hand, it fell into the trap of restrictions of the aspirations related to structural honesty and the movement of social optimism and became a burden, blamed for all the mistakes of Modernism. It is still associated with repetitive, monotonous, banal, massively-designed, large-scale architecture. It is often dismissed today as prosaic and uninteresting, or as an extremely exclusive, costly material requiring precise technology and craftsmanship. In turn, other creators consider it the only material that can meet formal requirements. Through selected examples of concrete works from the recent past, which authors noticed and used the ambiguous nature of concrete, the author wishes to show that the essence of this matter can be sought in its dichotomy. Concrete can be both smooth and rough, conservative and technically advanced, mediocre and expensive, cold and sensual. Concrete can result in forms that are ordered or expressive, heavy and light, referring to history and ahistorical ones. Dichotomies inherent in concrete, mutually exclusive but complementary to the whole, allow for the most varied but also most contradictory interpretations of the “essence” of this material. |