Wśród rozmaitości typologicznej dzieł ogrodowych europejskiego kręgu kulturowego na plan pierwszy wysuwają się (obok kategorii ogrodów sakralnych) obiekty związane z siedzibami możnych rodów, ... więcej

Wśród rozmaitości typologicznej dzieł ogrodowych europejskiego kręgu kulturowego na plan pierwszy wysuwają się (obok kategorii ogrodów sakralnych) obiekty związane z siedzibami możnych rodów, występujące nieprzerwanie od starożytności w różnych regionach i epokach historycznych. To one w znaczący sposób stanowiły o rozwoju myśli kompozycyjnej, tworząc niejednokrotnie przykłady artystycznie wybitne, wytyczające kierunki twórczości ogrodowej aspirującej do rangi dzieł sztuki. Kształtowanie i doskonalenie obiektów ogrodowych związanych z siedzibami mieszkalnymi (często królewskimi i innych władców) postępowało wraz z kolejnymi okresami historycznymi i stylowymi. Niepodważalna pozostaje ranga osiągnięć kultur starożytnych: Mezopotamii, Egiptu, Grecji i Imperium Rzymskiego. Twórcom rzymskim zawdzięczamy doprecyzowanie koncepcji ogrodów willowych, w tym villa suburbana. Tą perfekcyjność artystyczną osiągnęła w kręgach artystycznych renesansu włoskiego. Epoka baroku przyniosła kompozycje rozległe terytorialnie odznaczające się najwyższym bogactwem i finezją kształtów ogrodowych. Nurt stylowy "ogrodów angielskich", bazując na wielu wcześniejszych doświadczeniach (w tym manieryzmu włoskiego) przesunął punkt ciężkości z myślenia ogrodowego z ogrodów przydomowych na poszukiwanie harmonii produkcyjnych krajobrazów rolniczych (majątków ziemskich), skupionych wokół architektonicznej siedziby właściciela. Również w polskich realiach kulturowych nurt rezydencjonalny stał się szczególnie istotny, a to z racji jego masowego występowania, zrazu w postaci siedzib rycerskich (późne średniowiecze), później szlacheckich i magnackich. Szczególnie wyraziste formy tego gatunku sięgają XIV wieku, a związane były początkowo głównie z artystycznym i politycznym centrum krakowskim i kształtującym się tu polskim nurtem intelektualno-twórczych postaw renesansowych. Okres barokowy przyniósł sporo interesujących realizacji, pozostających wtedy często poza granicami dzisiejszego państwa polskiego. Pomimo utraty niepodległości (lata zaborów trwające w latach 1772-1795 roku do końca I wojny światowej), w okresie "stylu angielskiego" powstawały z inicjatywy polskich rodów magnackich (Czartoryscy, Radziwiłłowie) wybitne polskie kompozycje ogrodowe, takie jak "Park Puławski", czy "Arkadia" w Nieborowie. W konsekwencji zniszczeń II wojny światowej i uwarunkowań politycznych 2 poł. XX wieku, nasze zasoby ogrodów rezydencjonalnych uległy znacznej degradacji, a często nawet całkowitemu zniszczeniu. W tym stanie rzeczy pozostałe do dziś relikty tego dziedzictwa narodowego wymagają stałego kontynuowania badań specjalistycznych uszczegóławiających rozumienie stosowanych w nich zasad kompozycyjnych, relacji z tendencjami europejskimi poszczególnych epok, czy akcentowania oryginalnych polskich osiągnięć i ogólnie rzecz biorąc ich walorów artystycznych i przyrodniczych. Dzisiejsze środowisko krakowskich architektów krajobrazu kontynuujących nurt badań ogrodowych, w sposób ciągły prowadzonych w 2 poł. XX w. na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej (G. Ciołek, Z. Novak, J. Bogdanowski), od lat realizuje wymianę doświadczeń ze specjalistami innych ośrodków akademickich kraju i zagranicy. W ramach tej właśnie współpracy zebrane zostały rozprawy z zakresu obiektów.