Artykuł odwołuje się do wcześniejszego opracowania autora. Celem artykułu jest pobudzenie dyskusji i dalszych badań dotyczących proweniencji typu przestrzeni sakralnej. Przedmiotem artykułu są ... więcej

Artykuł odwołuje się do wcześniejszego opracowania autora. Celem artykułu jest pobudzenie dyskusji i dalszych badań dotyczących proweniencji typu przestrzeni sakralnej. Przedmiotem artykułu są świątynie wzniesione na rzucie trójkąta równobocznego. Autor skupia uwagę na terenie dzisiejszej Litwy i Białorusi. Przedstawiona w artykule hipoteza dotyczy podstaw teologicznych sprzyjających poszukiwaniu osobnego wyrazu przestrzennego świątyń obrządku grecko-katolickiego, powstających w wyniku unii brzeskiej (1569) na wschodnich kresach Rzeczypospolitej, na styku prawosławia i katolicyzmu. Omawiane cerkwie unickie są przykładem doskonałego współgrania teologii i architektury: a) patronimium Świętej Trójcy znajduje bezpośrednie odbicie w troistej formie przestrzennej (biblia pauperum); b) wielowiekowy spór o Filioque między obrządkami wschodnim i zachodnim powoduje, że świątynie pod wezwaniem Świętej Trójcy, stojąc na rubieży, mają także specyficzną tożsamość znaczeniową (architecture parlante).

The Filioque formula, the theological formulation of the Holy Spirit's descent both from the Father and the Son, is considered to have been one of the causes of the Great Eastern Schism (1054). ... więcej

The Filioque formula, the theological formulation of the Holy Spirit's descent both from the Father and the Son, is considered to have been one of the causes of the Great Eastern Schism (1054). The Union settled in Brześć Litewski (1596) belongs to successful attempts at reunification of the two rites. The Lithuanian Uniate churches in Biesiady and Greater Svorotva, a limited group of shrines, represent a new architectural type, where spatial idea (architectural form specific to the new rite) unites with the theological idea (expressed by the patronimium of the Holy Trinity). The centralized plan based on equlateral triangle was used in Europe since the 12th c. The tiny Lithuanian churches of modest archiecture, appear to be original on the European background. The tendency of the Roman-catholic church to Latinize the Union, and, since the end of the 18th c., political pressure of Russia and the abolition of the Union (1839), blocked the search and experiments, and suppressed invention in building of such churches.